GS Trần Thanh Vân: Mong Việt Nam coi khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu

Xây dựng các trung tâm khám phá khoa h???c ở nhiều tỉnh, thành

GS Trần Thanh Vân cho biết, năm 2022 được Liên hợp quốc tuyên bố là Năm quốc tế về khoa h???c cơ bản vì sự phát triển bền vững. Việt Nam là một trong những nước đi đầu khởi xướng và thúc đẩy thông qua Nghị quyết này.

Theo GS, khoa h???c cơ bản là nền tảng giáo dục và là nguồn gốc của tất cả các đảm bảo khoa h???c, sẽ biến thành các ứng dụng để phục vụ sự phát triển bền vững. Không có khoa h???c cơ bản thì không thể có khám phá, ứng dụng và nâng cao đời sống cho nhân dân.

“Tôi mong, Đảng và Nhà nước Việt Nam hãy coi khoa h???c công nghệ là quốc sách hàng đầu, có những chương trình hành động cụ thể về cơ chế, chính sách để phát triển về khoa h???c cơ bản, từ đó đưa Việt Nam phát triển cùng với tiến triển của khoa h???c thế giới. Chính phủ đầu tư và phát triển khoa h???c cơ bản nhiều hơn nữa là nền tảng cho sự phát triển công nghệ và kinh tế trong tương lai của Việt Nam”, GS Trần Thanh Vân chia sẻ.

Về giải pháp cụ thể, GS Trần Thanh Vân cho biết cần đẩy mạnh và hỗ trợ nhiều hơn nữa cho Quỹ khoa h???c và công nghệ quốc gia NAFOSTED để tăng cường sức mạnh của các nghiên cứu sinh đầy nhiệt huyết muốn cống hiến cho nền khoa h???c Việt Nam. Cần có cơ chế, chính sách v?? tạo điều kiện thuận lợi đẩy mạnh thu hút nhân lực khoa h???c công nghệ chất lượng cao của người Việt Nam ở nước ngoài trở về chung tay đóng góp cho khoa h???c đất nước.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh phát triển Đại học Quy Nhơn, để Đại học Quy Nhơn trở thành Đại học Nam Trung Bộ, thành lập viện nghiên cứu hoa h???c cấp cao ở Quy Nhơn khai thác tối đa sự hiện diện của nhiều khoa h???c hàng đầu thế giới đang đến dự các hội nghị khoa h???c ở Trung tâm ICISE.

Song song coi trọng khoa h???c tầm cao, Việt Nam cần quan tâm tới việc đưa khoa h???c đến với quần chúng, đặc biệt chú trọng giáo dục khoa h???c cho trẻ em, thế hệ tương lai của Việt Nam. Quan tâm và hỗ trợ hơn nữa tới các dự án đưa khoa h???c đến quần chúng, đến với các thế hệ trẻ.

Xây dựng các trung tâm khám phá khoa h???c ở nhiều tỉnh, thành, nhất là ở những thành phố như Hà Nội, TP.Huế, TP.HCM. Các trung tâm này sẽ giúp các em có sân chơi khoa h???c từ nhỏ, kích thích các em tìm tòi, khám phá khoa h???c để đào tạo thế hệ tương lai của Việt Nam.

Sớm triển khai đô thị khoa h???c đầu tiên ở Việt Nam

GS Trần Thanh Vân cho biết, Hội Khoa h???c Gặp gỡ Việt Nam là một tổ chức phi chính phủ (NGO). Mục đích chính của Hội Gặp gỡ Việt Nam là kết nối hợp tác, hỗ trợ và giúp đỡ để đóng góp cho sự phát triển khoa h???c và giáo dục bậc cao của Việt Nam.

Trong gần 30 năm, Hội đã tổ chức 18 lần chuỗi các hội nghị khoa h???c quốc tế “Gặp gỡ Việt Nam” làm cầu nối giao lưu khoa h???c giữa cộng đồng khoa h???c học Việt Nam và quốc tế. Hội đã xây dựng Trung tâm quốc tế Khoa h???c và Giáo dục liên ngành (ICISE) tại Bình Định.

Tính đến tháng 10 năm 2022, Trung tâm đã tổ chức hơn 100 hội 72 nghị khoa h???c quốc tế chất lượng cao và gần 40 trường học khoa h???c chuyên đề với hơn 8500 nhà khoa h???c đến từ 35 quốc gia và vũng lãnh thổ tham dự. Trong đó có 18 giáo sư Nobel, 2 giáo sư đạt giải Fields (được xem là Nobel Toán học), 2 giáo sư đạt giải Kavli (giải thưởng cao nhất lĩnh vực Thiên văn học), 1 giáo sư đạt giải Shaw (được xem là Nobel Phương Đông), 1 giáo sư đạt giải Dirac, 1 giáo sư đoạt giải Kalinga (ONU) và Cino Delduca (thuộc Viện Hàn lâm Khoa h???c Pháp) và nhiều nhà khoa h???c danh tiếng khác.

Bên cạnh các hội nghị hội thảo khoa h???c quốc tế đỉnh cao, hội khoa h???c “Gặp gỡ Việt Nam” còn tổ chức các buổi thuyết trình khoa h???c đại chúng dành cho học sinh, sinh viên và công chúng yêu khoa h???c (tại Quy Nhơn, Huế, Đà Lạt, Hà Nội và TP Hồ Chí Minh), các buổi giao lưu trực tuyến hoặc trực tiếp với các giáo sư đoạt giải Nobel và học sinh, sinh viên ưu tú Việt Nam đạt giải Olympic quốc tế các môn khoa h???c Toán, Vật lý, Hoá học, Sinh học và Tin học.

GS Trần Thanh Vân cũng cho biết, Hội Khoa h???c Gặp gỡ Việt Nam đã thành lập Viện nghiên cứu IFIRSE là viện nghiên cứu cơ bản tư nhân trực thuộc Trung tâm ICISE, hoạt động theo tinh thần và mô hình của các viện nghiên cứu trên thế giới. Hiện bước trung tâm đầu đã thành lập 2 nhóm nghiên cứu Vật lý lý thuyết (năm 2017) và Vật lý Neutrino (năm 2018) với 4 nghiên cứu viên thường trực và 1 NCS. Từ năm 2022, Viện IFIRSE tiếp tục thành lập nhóm nghiên cứu Vật lý thiên văn SAGI với sự tài trợ của Quỹ Simons (Mỹ) trong 3 năm với mục tiêu phát triển Vật lý thiên văn tại Việt Nam do TS Nguyễn Trọng Hiền (NASA) chủ trì dự án.

Kế hoạch xa hơn, nhóm sẽ mở rộng số lượng thành viên và xây dựng phòng thí nghiệm cùng với các máy đo được đặt ở Trung tâm ICISE. Mục tiêu là trong vòng 5-10 năm, Việt Nam sẽ có một nhóm hoạt động độc lập, bao gồm các nhà vật lý trong nước và các nhà Vật lý nước ngoài, tham gia vào các thí nghiệm lớn trên thế giới.

Hiện nay, tại ICISE đã bước đầu thiết lập được 1 phòng thí nghiệm với các thiết bị được các giáo sư Nhật Bản tặng và ICISE tư trang bị để có thể bắt đầu 75 làm được một số thí nghí nghiệm nhỏ về Neutrino tại Quy Nhơn.

GS Trần Thanh Vân cho biết, các sự kiện khoa h???c tổ chức tại Trung tâm ICISE đã thu hút được hàng nghìn nhà khoa h???c quốc tế danh tiếng và uy tín đến thành phố Quy Nhơn; quy tụ lãnh đạo nhiều tổ chức nghiên cứu, tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới tới Bình Định (như CERN, Fermilab, INRA, CNRS, IRD, SOLVAY, AIRBUS, SANOFI…). Thông qua các hoạt động, sự kiện khoa h???c tại Trung tâm ICISE đã góp phần quảng bá v?? tạo hiệu ứng truyền thông làm cho hình ảnh tỉnh Bình Định nói riêng và Việt Nam nói chung rõ nét hơn trong khu vực và trên thế giới, đưa v??? th??? của Việt Nam ngày càng được biết đến trên trường quốc tế về lĩnh vực khoa h???c và giáo dục bậc cao.

“Tôi mong Chính phủ Việt Nam quan tâm tới Trung tâm ICISE, để trung tâm tiếp tục phát triển bền vững lâu dài và phát huy tối đa nguồn chất xám của hàng nghìn nhà khoa h???c quốc tế và trong nước. Tôi mong nhận được sự quan tâm, ủng hộ của Đảng, Nhà nước để tỉnh Bình Định sớm triển khai dự án Đô thị khoa h???c đầu tiên ở Việt Nam đóng góp cho sự phát triển khoa h???c Việt Nam nói chung và miền Nam trung Bộ nói riêng", GS chia sẻ.